Nowe technologie w służbie obronności
Projekt Digital Backbone Experimentation (DiBaX) to inicjatywa NATO mająca na celu testowanie nowoczesnych technologii obronnych w środowisku wielodomenowym. W 2025 roku ćwiczenia odbywają się w łotewskiej bazie Ādaži oraz w przestrzeni wirtualnej obejmującej państwa sojusznicze. Głównym motywem tegorocznej edycji jest współdziałanie systemów bezzałogowych z rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji i sieci 5G, co umożliwia realistyczne symulacje współczesnych operacji militarnych.
Charakter i lokalizacja ćwiczeń
Ćwiczenia DiBaX 2025 rozpoczęły się pod koniec października i potrwają do 7 listopada 2025 roku. Organizowane są w bazie wojskowej Ādaži oraz w strefach granicznych z Estonią. Zgodnie z komunikatami władz, mieszkańcy mogą obserwować loty dronów nad terytorium Łotwy, co stanowi część planowanych manewrów testowych. Ćwiczenia odbywają się z udziałem specjalistów z wielu krajów sojuszu, w tym inżynierów, operatorów i ekspertów ds. sztucznej inteligencji.
Założenia strategiczne i technologiczne
Celem DiBaX jest przyspieszenie wdrażania technologii cyfrowych w działaniach sojuszniczych oraz ocena ich skuteczności w środowisku „contested environment”, czyli w warunkach zakłóceń i presji przeciwnika. W trakcie eksperymentu testowane są systemy autonomiczne, drony z funkcją samodzielnej identyfikacji i śledzenia celów oraz sieć 5G pełniąca rolę „cyfrowego kręgosłupa” komunikacji. Jak podkreśla dowództwo NATO ACT, celem jest zwiększenie interoperacyjności i gotowości sił w złożonych operacjach.
Znaczenie ćwiczeń dla regionu bałtyckiego
Łotwa oraz sąsiednie państwa odgrywają kluczową rolę w testach nowych technologii NATO. Region bałtycki uznawany jest za strategiczne laboratorium bezpieczeństwa, w którym sojusz może weryfikować skuteczność systemów dronowych i sztucznej inteligencji w realnych warunkach terenowych. Dla państw członkowskich to także okazja do oceny własnych zdolności obronnych i współpracy w zakresie innowacji technologicznych.
Technologia jako narzędzie przewagi
Nowoczesna infrastruktura cyfrowa umożliwia koordynację działań w czasie rzeczywistym między jednostkami naziemnymi, powietrznymi i cybernetycznymi. AI wspomaga analizę danych, identyfikację zagrożeń i podejmowanie decyzji, a sieci 5G zapewniają niskie opóźnienia i stabilną komunikację. Tego typu rozwiązania w praktyce wyznaczają kierunek rozwoju współczesnych sił zbrojnych, w których kluczową rolę odgrywa zintegrowane dowodzenie cyfrowe.
Ryzyka i wyzwania technologiczne
Pomimo wysokiego poziomu innowacji, eksperyment DiBaX ujawnia również ograniczenia systemów autonomicznych. Sztuczna inteligencja w środowisku bojowym wymaga rygorystycznych testów bezpieczeństwa, aby uniknąć błędów w klasyfikacji celów i reakcji na zakłócenia. Z kolei sieci 5G, będące podstawą komunikacji, są narażone na cyberataki i awarie. NATO prowadzi zatem równoległe prace nad wzmocnieniem zabezpieczeń i mechanizmów kontroli ludzkiej nad decyzjami maszyn.
Znaczenie dla przyszłych misji NATO
Wyniki DiBaX 2025 posłużą do tworzenia nowych procedur dla operacji wielodomenowych obejmujących przestrzeń lądową, powietrzną, cybernetyczną i kosmiczną. Zebrane dane pozwolą zoptymalizować wykorzystanie autonomicznych systemów w przyszłych misjach, a także udoskonalić infrastrukturę łączności i nadzoru. NATO zapowiada, że w kolejnych latach podobne eksperymenty zostaną rozszerzone o technologie kwantowe i zaawansowane symulacje AI.
Współpraca regionalna i perspektywy
Ćwiczenia takie jak DiBaX otwierają możliwości współpracy technologicznej dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Polska, Czechy czy Litwa mogą w przyszłości włączyć się w projekty badawcze, szczególnie w obszarach edukacji wojskowej, szkolnictwa obronnego i integracji danych. Wspólne inicjatywy tego typu mogą przyczynić się do rozwoju krajowych kompetencji w zakresie sztucznej inteligencji i cyberbezpieczeństwa.
